Budapeszt - Przewodnik
<strong>Informacje podstawowe: </strong>
Informacje podstawowe:
Liczba mieszkańców: 2 mln
Polska ambasada: Torokwesz u. 15, II
tel.00361 413 8200,351 1723
Numer kierunkowy telefonu: 0036/1
Ważniejsze numery telefonu:
Informacja turystyczna: 1179800
Policja: 112
Pierwsza pomoc: 112
Czas lokalny: Warszawa: 12.00, Budapeszt: 12.00
Komunikacja miejska:
Metro: miasto obsługują trzy linie metra, krzyżują się na Déak Fter
Pociąg: liczne pociągi lokalne z dworców kolejowych pozwalają dojechać w tereny podmiejskie
Tramwaj: najlepsze do poruszania się po centrum, niektóre linie kursują także w nocy
Autobus: najlepsze do dojazdu na przedmieścia, niektóre linie kursują także w nocy
Adres informacji turystycznej: Sütó u. 2
Historia
Pierwszym miastem było starożytne Aquincum, założone w I wieku n.e. przez Rzymian. Leżało na zachodnim brzegu Dunaju. Miasto zostało splądrowane w V wieku przez Hunów i aż do X wieku pozostawało niezamieszkałe.
Wówczas pojawiły się koczownicze plemiona Madziarów, które z czasem przeszły na osiadły tryb życia i pod berłem króla Stefana zaczęły formować chrześcijańskie państwo. Chrystianizacja przebiegała opornie. Jednego z misjonarzy, biskupa Gellérta zrzucono ze stromego wzgórza, noszącego dziś jego imię. Jednak, aż do najazdu Tatarów w XIII wieku, miasto nie odgrywało znaczącej roli w państwie, ustępując znaczeniu stołecznemu Ostrzyhomowi.
W ramach odbudowy zniszczonego kraju sprowadzono osadników niemieckich, którzy na Wzgórzu Zamkowym - Várhegy wnieśli warowne miasto Buda. Stare miasto istniejące na miejscu miasta rzymskiego nazwano wtedy Starą Budą - Óbuda, natomiast po przeciwnej stronie Dunaju zaczął się rozwijać kupiecki Peszt.
Ten silny ośrodek złożony z trzech miast zaczął odgrywać z czasem dominującą rolę w Królestwie Węgierskim, aż od 1361 r. stał się na stałe jego stolicą. Za rządów Macieja Korwina królewska Buda stała się jednym z ważniejszych ośrodków kulturalnych wczesnego odrodzenia w Europie.
Zajęcie miasta przez Turków w 1541 r. doprowadziło do jego upadku. Zniszczeniu uległa wówczas większa część zabudowy miejskiej. Jeszcze większych zniszczeń dokonano przy odzyskiwaniu miasta przez wojska Świętej Ligi w 1686 r. Trzy zrujnowane miasta zamieszkiwało w sumie kilkuset mieszkańców.
Ożywienie nastąpiło dopiero w okresie oświecenia. Budzie przyznano początkowo status stolicy prowincji, do Pesztu przeniesiono siedzibę sejmu węgierskiego. Największy rozwój nastąpił w drugiej połowie XIX wieku. W 1872 r. trzy miasta oficjalnie połączono w jeden organizm - Budapeszt, który stał się drugim miastem dualistycznej monarchii Austro - Węgier. Od 1918 r. pozostaje stolicą Republiki Węgierskiej.
W roku 1956 na ulice miasta wyszli robotnicy rozpoczynając powstanie krwawo stłumione głównie przez wojska radzieckie. Ostatnia dekada lat 90. to dynamiczny rozwój związany z otwarciem się na rynki zachodnie i przejściem na gospodarkę wolnorynkową. Wraz z Warszawą i Pragą Budapeszt jest zaliczany do najważniejszych miast regionu.
Główne atrakcje
Miasto jest malowniczo położone po obu stronach Dunaju. Górzysta Buda leży na wzniesieniach Średniogórza Węgierskiego. Peszt rozciąga się na płaskiej Nizinie Węgierskiej.
Lata zniszczeń tureckich, oraz fakt, że miasto nabrało znaczenia dopiero w XIX stuleciu sprawia, że niewiele jest tu starszych zabytków. Odradzającej się stolicy starano się dodać znaczenia. Powstał tu zatem interesujący zespół budowli w stylu historycznym reprezentujących wysoki poziom artystyczny.
Najbardziej reprezentacyjny jest neogotycki parlament - Országház w Peszcie. Wzorowany jest na parlamencie w Londynie. Równie okazała jest klasycystyczna bazylika św. Stefana. Wewnątrz znajduje się jedna z najświętszych relikwii węgierskich - zmumifikowana ręka pierwszego króla i patrona kraju.
Z licznych pomników wyróżnia się monument na cześć Millennium państwa z 1896 r. Potężna jego kolumnada z rzeźbami księcia Árpáda i sześciu jego wodzów zamyka perspektywę głównej ulicy dzielnicy Népkoztárság Útja. Obydwa brzegi Dunaju łączą malownicze mosty, z których najstarszy jest Łańcuchowy.
Najstarsze budowle, również przebudowane w stylu historycznym, zachowały się na zachodnim brzegu rzeki, w Budzie. Należy do nich kościół Macieja - koronacyjna świątynia królów węgierskich. Za czasów tureckich był zamieniony w główny meczet miasta.
Właściwy zamek królewski zajmuje południową część cypla wzgórza Várhegy. Zniszczony podczas wojen z Turkami, został odbudowany jako okazała rezydencja przez cesarzową Marię Teresę.
Na zachód i północny zachód od zamku rozciąga się szczególnie malownicza, XVIII - wieczna część miasta z barokowymi kamieniczkami. Szczególnie urocza i znana jest uliczka Pala. Ciąg zabytkowych kamienic zamyka plac z pomnikiem Józefa Bema. Ten bohater Polski i Węgier popularny jest do dziś. Pod jego pomnikiem często rozpoczynały się antykomunistyczne demonstracje.
Najlepszy widok na miasto rozciąga się ze szczytu Wzgórza Gellerta z pomnikiem biskupa i męczennika. Ze zboczy wzniesienia biją, znane już w starożytności, gorące źródła. Dzięki nim miasto ma status uzdrowiska. Zachowały się nad nimi łaźnie tureckie. Z najdawniejszych zabytków pozostały do dziś w Starej Budzie dwa rzymskie amfiteatry oraz pozostałości miasta Aquincum.
Muzea i galerie
Pałac Królewski w Budzie (Budavári palota) - Potężny kompleks składa się z kilku części. Muzeum Ludwiga prezentuje bogatą kolekcję sztuki współczesnej, Węgierska Galeria Narodowa posiada kolekcję dzieł najwybitniejszych węgierskich malarzy i rzeźbiarzy. Pozostałe skrzydła pałacu zajmuje Budapesztańskie Muzeum Historyczne oraz Muzeum Historii Najnowszej.
Muzeum Etnograficzne (Néprazi Múzeum), Kossuth Lajos 12 - mieści się w okazałym eklektycznym gmachu dawnego Sądu Najwyższego. Posiada bogatą ekspozycje poświęconą życiu codziennemu mieszkańców Węgier od XVIII wieku do I wojny światowej. Bogate są także zbiory przedmiotów codziennego użytku.
Muzeum Sztuk Pięknych (Szépmuvészeti Múzeum) - jest to jedno ze starszych i bogatszych muzeów miasta. Zostało założone pod koniec XIX dla uczczenia tysiąclecia państwa. Specjalnie na jego potrzeby zbudowano potężny, okazały gmach. Wnętrze prezentuje bogate zbiory sztuki począwszy od czasów egipskich po najnowsze. W zbiorach malarstwa znajdują się m.in. obrazy Tycjana, Rembrandta, Raffaela, Gaguina i Chagala a z twórców polskich - Matejki.
Muzeum Aquincum (Az Aquincum Múzeum) - prezentuje wykopaliska miasta rzymskiego. W salach wystawowych można zobaczyć odkopane przedmioty oraz makietę starożytnego Aquincum. Muzeum Żydowskie, Dohany 2 - mieści się w dawnej synagodze (Zsinagóga). Ekspozycja prezentuje dokumenty i przedmioty związane z życiem społeczności żydowskiej, która osiada na ziemiach obecnych Węgier już w czasach rzymskich. Szczególnie wstrząsająca część jest poświęcona Holocaustowi.
Zakupy
Dobrą pamiątką z Węgier mogą być wyroby rzemiosła ludowego. Najpopularniejsze to wyroby z drewna, haftowane serwety i koszule, wyroby garncarskie zdobione tradycyjnym madziarskim ornamentem oraz wszelkie przedmioty związane z tradycjami winiarskimi. Warto zwrócić uwagę na tradycyjne butelki i kielichy. Kupując wino węgierskie dobrze pytać się o białe wina z rejonu Tokaju oraz czerwone z rejonu Egeru.
Główne tereny handlowe znajdują w centrum Pesztu.. Jedną z ważniejszych jest ulica Rákóczi. Znajduje się tu kilka dużych domów towarowych jak Extra Áruház, Lotto Áruház, Csillag Áruház, oraz Otthon Áruház. Przy Áruház ter. znajduje się natomiast Cspeli Áruház.
Gdzie zjeść
Marquis de Salade, VI. Hajós u. 43, tel. 3024086, Peszt - samoobsługowa restauracja wegetariańska oferująca szczególnie bogaty wybór sałatek i dania orientalne z centralnej Azji. Lokal jest ulubionym miejscem lunchu węgierskich aktorów.
Aranyszarvas, I. Szarvas tér 1 tel. 1756451, Buda - restauracja o ciekawym wystroju leży w Budzie, w pobliżu zamku. Oferuje potrawy z dziczyzny.
Kacsa Vendéglo, I. Fo u. 75 tel. 2019992, Buda - zgodnie z nazwą głównym daniem, w którym specjalizuje się lokal jest kaczka podawana z owocami. Lokal podaje też wspaniałe dania wegetariańskie.
Kis Buda Gyöngye, III. Kenyeres u. 34 tel. 3686402, Obuda - nazwa restauracji znaczy tyle co “mała perła Budy". Lokal jest położony w uroczym miejscu z zacisznym dziedzińcem, pobyt zwykle umilają delikatne dźwięki skrzypiec, restauracja podaje dania kuchni węgierskiej.
Lou Lou, Vigyázó F. u. 4 tel. 3124505 - lokal mieści się w dzielnicy finansowej, jest ulubionym miejscem biznesmenów. Podaje się tu dania kuchni angielskiej, po angielsku jest także tutejsze menu. Do posiłków restauracja oferuje bogaty wybór win.
Rozrywka
Główne tereny rozrywki i rekreacji miasta zostały umiejscowione na Wyspie Małgorzaty (Margit - Sziget). Znajdują się tu kompleksy sportowe z basenami i termami, oraz kortami tenisowymi, liczne kawiarnie i restauracje z klubami muzycznymi zapewniające rozrywkę do późna w nocy.
W innych częściach miasta też znajduje się sporo miejsc, gdzie można dobrze się zabawić. Wśród studentów popularna jest dyskoteka Véndiák, Egyetem tér. Przy stacji metra Kálvin ter. Modna jest także dyskoteka w Morrison's Music Pub Révay u. 25 przy stacji metra Opera.
W dzielnicy Zuglo znajduje się natomiast lunapark - Vidampark. Jest to ulubione miejsce zabaw młodzieży i dzieci. Znajdują się tu kolejki górskie, strzelnice, pałace strachów itp. W pobliżu mieści się natomiast gmach Wielkiego Cyrku Stołecznego - Nagycirkusz.
Miasto ma także do zaoferowania szeroki wybór wydarzeń kulturalnych. W pięknej neorenesansowej sali Opery Narodowej odbywają się dobrze przygotowane przedstawienia operowe. Dużą renomę w świecie ma Budapesztańska Orkiestra Filharmoniczna, która regularnie koncertuje w gmachu Filharmonii Narodowej. Podczas wakacyjnej przerwy życie kulturalne przenosi się na Wyspę Małgorzaty. Odbywają się tu przedstawienia oraz koncerty w teatrze letnim - Margitsziget. Ciekawe koncerty w miesiącach letnich mają także miejsce na dziedzińcu hotelu Hilton oraz na dziedzińcu pałacu Zichy.
Popularna i w Polsce jest łatwo wpadająca w ucho muzyka węgierska. Miłośnikom muzyki folkowej i ludowej można polecić teatr parkowy w Budzie. Odbywają się tu pokazy tańców ludowych. Znany objazdowy klub folkowy prezentujący folklor Siedmiogrodu to Táncház.
Polska ambasada: Torokwesz u. 15, II
tel.00361 413 8200,351 1723
Numer kierunkowy telefonu: 0036/1
Ważniejsze numery telefonu:
Informacja turystyczna: 1179800
Policja: 112
Pierwsza pomoc: 112
Czas lokalny: Warszawa: 12.00, Budapeszt: 12.00
Komunikacja miejska:
Metro: miasto obsługują trzy linie metra, krzyżują się na Déak Fter
Pociąg: liczne pociągi lokalne z dworców kolejowych pozwalają dojechać w tereny podmiejskie
Tramwaj: najlepsze do poruszania się po centrum, niektóre linie kursują także w nocy
Autobus: najlepsze do dojazdu na przedmieścia, niektóre linie kursują także w nocy
Adres informacji turystycznej: Sütó u. 2
Historia
Pierwszym miastem było starożytne Aquincum, założone w I wieku n.e. przez Rzymian. Leżało na zachodnim brzegu Dunaju. Miasto zostało splądrowane w V wieku przez Hunów i aż do X wieku pozostawało niezamieszkałe.
Wówczas pojawiły się koczownicze plemiona Madziarów, które z czasem przeszły na osiadły tryb życia i pod berłem króla Stefana zaczęły formować chrześcijańskie państwo. Chrystianizacja przebiegała opornie. Jednego z misjonarzy, biskupa Gellérta zrzucono ze stromego wzgórza, noszącego dziś jego imię. Jednak, aż do najazdu Tatarów w XIII wieku, miasto nie odgrywało znaczącej roli w państwie, ustępując znaczeniu stołecznemu Ostrzyhomowi.
W ramach odbudowy zniszczonego kraju sprowadzono osadników niemieckich, którzy na Wzgórzu Zamkowym - Várhegy wnieśli warowne miasto Buda. Stare miasto istniejące na miejscu miasta rzymskiego nazwano wtedy Starą Budą - Óbuda, natomiast po przeciwnej stronie Dunaju zaczął się rozwijać kupiecki Peszt.
Ten silny ośrodek złożony z trzech miast zaczął odgrywać z czasem dominującą rolę w Królestwie Węgierskim, aż od 1361 r. stał się na stałe jego stolicą. Za rządów Macieja Korwina królewska Buda stała się jednym z ważniejszych ośrodków kulturalnych wczesnego odrodzenia w Europie.
Zajęcie miasta przez Turków w 1541 r. doprowadziło do jego upadku. Zniszczeniu uległa wówczas większa część zabudowy miejskiej. Jeszcze większych zniszczeń dokonano przy odzyskiwaniu miasta przez wojska Świętej Ligi w 1686 r. Trzy zrujnowane miasta zamieszkiwało w sumie kilkuset mieszkańców.
Ożywienie nastąpiło dopiero w okresie oświecenia. Budzie przyznano początkowo status stolicy prowincji, do Pesztu przeniesiono siedzibę sejmu węgierskiego. Największy rozwój nastąpił w drugiej połowie XIX wieku. W 1872 r. trzy miasta oficjalnie połączono w jeden organizm - Budapeszt, który stał się drugim miastem dualistycznej monarchii Austro - Węgier. Od 1918 r. pozostaje stolicą Republiki Węgierskiej.
W roku 1956 na ulice miasta wyszli robotnicy rozpoczynając powstanie krwawo stłumione głównie przez wojska radzieckie. Ostatnia dekada lat 90. to dynamiczny rozwój związany z otwarciem się na rynki zachodnie i przejściem na gospodarkę wolnorynkową. Wraz z Warszawą i Pragą Budapeszt jest zaliczany do najważniejszych miast regionu.
Główne atrakcje
Miasto jest malowniczo położone po obu stronach Dunaju. Górzysta Buda leży na wzniesieniach Średniogórza Węgierskiego. Peszt rozciąga się na płaskiej Nizinie Węgierskiej.
Lata zniszczeń tureckich, oraz fakt, że miasto nabrało znaczenia dopiero w XIX stuleciu sprawia, że niewiele jest tu starszych zabytków. Odradzającej się stolicy starano się dodać znaczenia. Powstał tu zatem interesujący zespół budowli w stylu historycznym reprezentujących wysoki poziom artystyczny.
Najbardziej reprezentacyjny jest neogotycki parlament - Országház w Peszcie. Wzorowany jest na parlamencie w Londynie. Równie okazała jest klasycystyczna bazylika św. Stefana. Wewnątrz znajduje się jedna z najświętszych relikwii węgierskich - zmumifikowana ręka pierwszego króla i patrona kraju.
Z licznych pomników wyróżnia się monument na cześć Millennium państwa z 1896 r. Potężna jego kolumnada z rzeźbami księcia Árpáda i sześciu jego wodzów zamyka perspektywę głównej ulicy dzielnicy Népkoztárság Útja. Obydwa brzegi Dunaju łączą malownicze mosty, z których najstarszy jest Łańcuchowy.
Najstarsze budowle, również przebudowane w stylu historycznym, zachowały się na zachodnim brzegu rzeki, w Budzie. Należy do nich kościół Macieja - koronacyjna świątynia królów węgierskich. Za czasów tureckich był zamieniony w główny meczet miasta.
Właściwy zamek królewski zajmuje południową część cypla wzgórza Várhegy. Zniszczony podczas wojen z Turkami, został odbudowany jako okazała rezydencja przez cesarzową Marię Teresę.
Na zachód i północny zachód od zamku rozciąga się szczególnie malownicza, XVIII - wieczna część miasta z barokowymi kamieniczkami. Szczególnie urocza i znana jest uliczka Pala. Ciąg zabytkowych kamienic zamyka plac z pomnikiem Józefa Bema. Ten bohater Polski i Węgier popularny jest do dziś. Pod jego pomnikiem często rozpoczynały się antykomunistyczne demonstracje.
Najlepszy widok na miasto rozciąga się ze szczytu Wzgórza Gellerta z pomnikiem biskupa i męczennika. Ze zboczy wzniesienia biją, znane już w starożytności, gorące źródła. Dzięki nim miasto ma status uzdrowiska. Zachowały się nad nimi łaźnie tureckie. Z najdawniejszych zabytków pozostały do dziś w Starej Budzie dwa rzymskie amfiteatry oraz pozostałości miasta Aquincum.
Muzea i galerie
Pałac Królewski w Budzie (Budavári palota) - Potężny kompleks składa się z kilku części. Muzeum Ludwiga prezentuje bogatą kolekcję sztuki współczesnej, Węgierska Galeria Narodowa posiada kolekcję dzieł najwybitniejszych węgierskich malarzy i rzeźbiarzy. Pozostałe skrzydła pałacu zajmuje Budapesztańskie Muzeum Historyczne oraz Muzeum Historii Najnowszej.
Muzeum Etnograficzne (Néprazi Múzeum), Kossuth Lajos 12 - mieści się w okazałym eklektycznym gmachu dawnego Sądu Najwyższego. Posiada bogatą ekspozycje poświęconą życiu codziennemu mieszkańców Węgier od XVIII wieku do I wojny światowej. Bogate są także zbiory przedmiotów codziennego użytku.
Muzeum Sztuk Pięknych (Szépmuvészeti Múzeum) - jest to jedno ze starszych i bogatszych muzeów miasta. Zostało założone pod koniec XIX dla uczczenia tysiąclecia państwa. Specjalnie na jego potrzeby zbudowano potężny, okazały gmach. Wnętrze prezentuje bogate zbiory sztuki począwszy od czasów egipskich po najnowsze. W zbiorach malarstwa znajdują się m.in. obrazy Tycjana, Rembrandta, Raffaela, Gaguina i Chagala a z twórców polskich - Matejki.
Muzeum Aquincum (Az Aquincum Múzeum) - prezentuje wykopaliska miasta rzymskiego. W salach wystawowych można zobaczyć odkopane przedmioty oraz makietę starożytnego Aquincum. Muzeum Żydowskie, Dohany 2 - mieści się w dawnej synagodze (Zsinagóga). Ekspozycja prezentuje dokumenty i przedmioty związane z życiem społeczności żydowskiej, która osiada na ziemiach obecnych Węgier już w czasach rzymskich. Szczególnie wstrząsająca część jest poświęcona Holocaustowi.
Zakupy
Dobrą pamiątką z Węgier mogą być wyroby rzemiosła ludowego. Najpopularniejsze to wyroby z drewna, haftowane serwety i koszule, wyroby garncarskie zdobione tradycyjnym madziarskim ornamentem oraz wszelkie przedmioty związane z tradycjami winiarskimi. Warto zwrócić uwagę na tradycyjne butelki i kielichy. Kupując wino węgierskie dobrze pytać się o białe wina z rejonu Tokaju oraz czerwone z rejonu Egeru.
Główne tereny handlowe znajdują w centrum Pesztu.. Jedną z ważniejszych jest ulica Rákóczi. Znajduje się tu kilka dużych domów towarowych jak Extra Áruház, Lotto Áruház, Csillag Áruház, oraz Otthon Áruház. Przy Áruház ter. znajduje się natomiast Cspeli Áruház.
Gdzie zjeść
Marquis de Salade, VI. Hajós u. 43, tel. 3024086, Peszt - samoobsługowa restauracja wegetariańska oferująca szczególnie bogaty wybór sałatek i dania orientalne z centralnej Azji. Lokal jest ulubionym miejscem lunchu węgierskich aktorów.
Aranyszarvas, I. Szarvas tér 1 tel. 1756451, Buda - restauracja o ciekawym wystroju leży w Budzie, w pobliżu zamku. Oferuje potrawy z dziczyzny.
Kacsa Vendéglo, I. Fo u. 75 tel. 2019992, Buda - zgodnie z nazwą głównym daniem, w którym specjalizuje się lokal jest kaczka podawana z owocami. Lokal podaje też wspaniałe dania wegetariańskie.
Kis Buda Gyöngye, III. Kenyeres u. 34 tel. 3686402, Obuda - nazwa restauracji znaczy tyle co “mała perła Budy". Lokal jest położony w uroczym miejscu z zacisznym dziedzińcem, pobyt zwykle umilają delikatne dźwięki skrzypiec, restauracja podaje dania kuchni węgierskiej.
Lou Lou, Vigyázó F. u. 4 tel. 3124505 - lokal mieści się w dzielnicy finansowej, jest ulubionym miejscem biznesmenów. Podaje się tu dania kuchni angielskiej, po angielsku jest także tutejsze menu. Do posiłków restauracja oferuje bogaty wybór win.
Rozrywka
Główne tereny rozrywki i rekreacji miasta zostały umiejscowione na Wyspie Małgorzaty (Margit - Sziget). Znajdują się tu kompleksy sportowe z basenami i termami, oraz kortami tenisowymi, liczne kawiarnie i restauracje z klubami muzycznymi zapewniające rozrywkę do późna w nocy.
W innych częściach miasta też znajduje się sporo miejsc, gdzie można dobrze się zabawić. Wśród studentów popularna jest dyskoteka Véndiák, Egyetem tér. Przy stacji metra Kálvin ter. Modna jest także dyskoteka w Morrison's Music Pub Révay u. 25 przy stacji metra Opera.
W dzielnicy Zuglo znajduje się natomiast lunapark - Vidampark. Jest to ulubione miejsce zabaw młodzieży i dzieci. Znajdują się tu kolejki górskie, strzelnice, pałace strachów itp. W pobliżu mieści się natomiast gmach Wielkiego Cyrku Stołecznego - Nagycirkusz.
Miasto ma także do zaoferowania szeroki wybór wydarzeń kulturalnych. W pięknej neorenesansowej sali Opery Narodowej odbywają się dobrze przygotowane przedstawienia operowe. Dużą renomę w świecie ma Budapesztańska Orkiestra Filharmoniczna, która regularnie koncertuje w gmachu Filharmonii Narodowej. Podczas wakacyjnej przerwy życie kulturalne przenosi się na Wyspę Małgorzaty. Odbywają się tu przedstawienia oraz koncerty w teatrze letnim - Margitsziget. Ciekawe koncerty w miesiącach letnich mają także miejsce na dziedzińcu hotelu Hilton oraz na dziedzińcu pałacu Zichy.
Popularna i w Polsce jest łatwo wpadająca w ucho muzyka węgierska. Miłośnikom muzyki folkowej i ludowej można polecić teatr parkowy w Budzie. Odbywają się tu pokazy tańców ludowych. Znany objazdowy klub folkowy prezentujący folklor Siedmiogrodu to Táncház.
Węgry na skróty
Regiony:
Hotele:
Oferty:
Przewodnik - Galeria
1/26