Pierwotnie obszar RPA zamieszkiwany był przez
Buszmenów i
Hotentotów. Jednak zostali oni wyparci przez nacierające ludy
Bantu w IX wieku.
Pierwszym
Europejczykiem, który opłynął Przylądek Dobrej Nadziei był Portugalczyk
Bartomoleo Diaz. Później dotarł tu jego rodak
Vasco da Gama (1497 r.)
W 1652 roku założona została tu przez holenderską
Kompanię Wschodnioindyjską pierwsza placówka handlowa -
Kapsztad. Holenderscy osadnicy, zwani później
Afrykanerami bądź
Burami, zasiedlali coraz to nowe tereny rolnicze, stykając się z ludami Bantu.
W latach 1795- 1910
Kraj Przylądkowy (taką wówczas RPA nosiło nazwę) należał do Wielkiej Brytanii.
Niezadowoleni z nowej władzy Burowie wędrowali w głąb kraju w poszukiwaniu nowych ziem uprawnych. Przyczyniło się to do stopniowego wypierania ludności czarnej z tych terenów. Po licznych walkach z ludami Bantu, utworzyli w 1838 roku
Republikę Natal, a po jej zajęciu przez Anglików, w 1852 roku powstała
Republika Transwalu i
Wolne Państwo Orania (1854).
Odkrycie
złota przyczyniło się do napływu nowej fali angielskich osadników, którzy po raz kolejny wywołali wojnę z Burami. Pokonali ich ostatecznie w 1902 roku. Osiem lat później Wielka Brytania utworzyła na tych terenach
Związek Południowej Afryki o statusie dominium.
Po II wojnie światowej władzę w państwie zdobyła nacjonalistyczna
Partia Narodowa popierana przez Afrykanerów. Był to początek polityki
apartheidu. W 1961 roku proklamowano republikę i zmieniono nazwę na
Republikę Południowej Afryki.
Dwa lata później rozpoczęto tworzenie
bantustanów - rezerwatów dla ludności murzyńskiej, które zajmowały jedynie 1/8 obszaru państwa.
Ruchy oporu czarnej ludności, liczne walki, a także sankcje ze strony innych krajów i protesty społeczności międzynarodowej zmusiły władze republiki do zniesienia
segregacji rasowej w 1991 roku.
Trzy lata później przeprowadzono pierwsze wolne wybory, w których zwyciężył
Afrykański Kongres Narodowy. Partia ta powstała w 1912 roku walcząc o prawa dla ludności murzyńskiej. Prezydentem państwa został długoletni więzień polityczny -
Nelson Mandela.