Geografia Norwegii

Norwegia zajmuje północno - zachodnią część Półwyspu Skandynawskiego wraz z rojem 150 tysięcy przybrzeżnych wysp, jak Lofoty i Vesteralen. Prócz tego należy do niej wyspa Jan Mayen i archipelag Svalbard na Morzu Norweskim, oraz dwa terytoria przy Antarktydzie na Oceanie Spokojnym. Norwegia to najdłuższy i najwęższy zarazem kraj europejski. Jej długość wynosi 1750 km, a szerokość od 430 do zaledwie 6,5 km. Jest to przy tym najbardziej na północ położony kraj kontynentu.

Najbliżej bieguna leży Przylądek Północny - Nordkapp. Linia brzegowa Norwegii należy do najbardziej rozwiniętych na świecie. Jej długość wynosi prawie 22 tys. km. A to stąd, że porozcinana jest głęboko wrzynającymi się w ląd zatokami morskimi - fiordami. Największy - Sognefjord - liczy aż 220 km długości i 1243 m głębokości.

Fiordy zwykle rozgałęziają się i otoczone są niedostępnymi, pionowymi ścianami skalnymi sięgającymi ponad tysiąc metrów wysokości. Są to dawne doliny lodowcowe, dziś zatopione przez morze, którymi jeszcze 10 tys. lat temu spływały olbrzymie jęzory lodowcowe.

Góry Skandynawskie zajmują 2/3 powierzchni kraju. Mimo tak stromych ścian od strony morza ich wierzchowina jest spłaszczona. Te rozległe płaskowyże rozciągające się zazwyczaj na wysokościach pomiędzy 1000 a 1500 m n.p.m. zwane są fieldami. Największym z nich, ciągnącym się przez ponad 100 km, jest Hardangervidda.

W najwyższych partiach płaskowyżów zachowały się lodowce, zwane fieldowymi. Pięknymi, spękanymi jęzorami spływają one w dół, w doliny. Najokazalszy z nich, zarazem największy zwarty lodowiec Europy kontynentalnej to Jostedalsbreen.

Najwyższe pasmo górskie to Jotunheimen. Wznosi się tu Galdhöpiggen o wysokości 2469 m n.p.m. oraz Glittertind wysoki na 2452 m n.p.m. W przeszłości ten drugi był najwyższym szczytem Norwegii. Jednak na skutek stopienia lodowej czaszy, pokrywającej wierzchołek, jego wysokość zmniejszyła się o kilkanaście metrów.

Klimat Norwegii jest wyjątkowo ciepły jak na kraj położony tak blisko bieguna. Jest to zasługa Prądu Zatokowego, który z Zatoki Meksykańskiej niesie ciepłe wody do Morza Norweskiego.

Szczególnie łagodny klimat oceaniczny panuje na samym wybrzeżu. Zdarza się, że zimy na południu są bezśnieżne. Średnie temperatury wahają się w styczniu od 2oC na południu kraju do -3oC na północy. Lata są na ogół pochmurne i deszczowe. Średnia temperatura w lipcu waha się od 14oC do 10oC na północy.

We wnętrzu kraju i w górach panują jednak zimy surowe i śnieżne. Norwegia należy przy tym do bardziej wilgotnych krajów Europejskich. Opady lokalnie wynoszą nawet 5000 mm w ciągu roku, czyli dziesięciokrotnie więcej niż w Polsce.

Dzięki temu Norwegia jest zasobna w rzeki. Są one z reguły krótkie, ale bardzo bystre. Z racji licznych dużych spadków kraj obfituje w duże ilości wodospadów. Do bardziej znanych należy Vettis z największą swobodnie spadającą kaskadą o wysokości 260 m n.p.m., najwyższy ze wszystkich Utigard (610 m wysokości) oraz Siedem Sióstr we fiordzie Geiranger.

Największą rzeką Norwegii jest Glomma, o długości 587 km. Sporo jest także w Norwegii jezior. Większość z nich zajmuje podłużne, polodowcowe doliny na wschodnich stokach Gór Skandynawskich. Należą do nich Mjösa, o powierzchni 366 km2 i Femund o powierzchni 202 km2.

Lasy w Norwegii sięgają jedynie do wysokości 1000 m n.p.m. na południu kraju, a na północy praktycznie już nie występują. Tam, gdzie warunki klimatyczne nie pozwalają wyrosnąć drzewom, rozciąga się tundra. Spotkać na niej można renifery, lemingi i pieśce.

Osobliwością przyrodniczą są także tzw. ptasie wyspy na wybrzeżu. Na skalistych, niedostępnych miejscach w wielkich ilościach gnieżdżą się alki, głuptaki i różne gatunki kaczek i gęsi.