Historia Etiopii

Na terenie dzisiejszej Etiopii i Sudanu Południowego istniało niegdyś państwo Aksum, założone około I wieku przed naszą erą, kiedy to na afrykańskie wybrzeża Morza Czerwonego zaczęli przenikać ludzie z południowej części Półwyspu Arabskiego. Państwo Aksum było potęgą do końca VI wieku naszej ery, ale jego odcięcie od szlaków handlowych przez Persów spowodowało, że zaczęło chylić się ku upadkowi. Między VIII a X wiekiem centrum Aksum przesunęło się w głąb lądu, zajmując górzyste rejony Lasta. Władzę przejęła tam dynastia Zague, ale kiedy w drugiej połowie XIII wieku państwo przesunęło się na południe od Lasta, władzę objęła dynastia z ludu Amhara.

Pierwszym władcą Etiopii był Menelika I, którego rodzicami, według przekazów historycznych byli król Salomon i królowa Saby. Z dynastii Amhara pochodził panujący w latach 1270-1285 Jykuno Amlak, który powiązał w silny sposób władzę świecką z kościelną, zawierając tzw. Święte Przymierze.

Etiopia poszerzyła swoje granice po wojnach z sułtanatami muzułmańskimi w latach 1331-1445. W dalszym ciągu kraj powiększał swoje granice za czasów cesarza Zera Jaykoba. Przeprowadził on w latach 1434-68 daleko idące reformy, tworząc podstawy państwa ujednoliconego, pomimo różnorodności kulturowej i religijnej podbijanych ludów. W XVI wieku trwały wojny z muzułmanami, najeżdżającymi Etiopię z terenów obecnej Somalii. Doprowadziło to do znacznego wyniszczenia dorobku kulturalnego kraju. Cesarz Lybne Dyngyl poprosił o pomoc wojskową Portugalię, która wysłała do Afryki misje jezuickie. Cesarz Susnyjos przyjął pod ich wpływem katolicyzm i ogłosił w swoim państwie nową religię. Niezadowolenie społeczne spowodowało, że Susnyjos w końcu abdykował, a jezuitów w 1633 roku wygnano z powrotem do Portugalii. Etiopia walczyła z wszelkimi wpływami europejskimi. Targana nieustającymi zamieszkami, na początku XIX wieku rozpadła się na niezależne księstwa. Ponownie zjednoczył Etiopię - środkową i północną część kraju, cesarz Teodor II, panujący od 1855 do 1968 roku. W jego czasach rozgorzał konflikt zbrojny z Wielką Brytanią, która nie chciała współpracować z Etiopią. Następca Teodora II, Jan IV dążył do utrzymania jedności kraju i prowadził walki z mahdystami, Egiptem i plemionami Oromo. Po jego śmierci, panował cesarz Menelik II (lata 1889-1913), któremu ostatecznie udało się zjednoczyć państwo i utrzymać niepodległość. Wtedy zostały ustalone granice obecnej Etiopii.

Pod koniec XIX wieku po początkowej współpracy z Włochami, Etiopia weszła z nimi w konflikt zbrojny. Włochy chciały objąć ją swoim protektoratem, ale po klęsce wojsk włoskich pod Aduą w 1986 roku, zahamowano ich ekspansję. Menelik II został zastąpiony przez wnuka, Lydża Ijasu, który był muzułmaninem i sympatyzował z Niemcami i Turcją. Odsunięto go od władzy w 1916 roku, a cesarzową została córka Menelika II - Zeuditu. Współrządziła ona z regentem ras Tefei Mekonnyn. Następnie objął on władzę jako cesarz po śmierci Zeuditu w 1930 roku.

Pierwsza konstytucja Etiopii została wprowadzona w 1931 roku przez Hajle Syllasje. Niestety, najazd faszystowskich Włoch na kraj zakończył się jego okupacją i włączeniem do Włoskiej Afryki Wschodniej. W 1941 roku wojska brytyjskie, wspierane przez partyzantkę etiopską wyzwoliły kraj, a cesarz mógł kontynuować reformy. W 1952 roku do Etiopii włączono Erytreę, ale była to prowincja autonomiczna.

W 1974 roku władzę w kraju przejął Komitet Koordynacji Sił Zbrojnych - Derg, pod przewodnictwem Amana Mikaela Andoma. Dokonał on zamachu stanu, wydał dekret o detronizacji cesarza, zawiesił konstytucję i powołał Tymczasową Wojskową Radę Administracyjną. W marcu 1975 roku ostatecznie w Etiopii zniesiono monarchię. Rządy sprawował Derg, dowodzony przez gen. Teferi Benti. Po zamachu stanu z lutego 1977 roku państwem zaczął kierować podpułkownik Mengystu Hajle Marjam. Zadecydował on o budowie systemu politycznego na wzorzec bloku sowieckiego. W latach 1977-79 trwał Czerwony Terror, obejmujący walki z przeciwnikami nowej władzy, a jednocześnie miał miejsce konflikt zbrojny z Somalią o prowincję Ogaden. Ostatecznie, zdobyła ją Etiopia, dzięki pomocy z zewnątrz. W 1984 roku podpułkownik Mengystu Hajle Marjam założył Etiopską Partię Ludu Pracującego i został jej sekretarzem generalnym. W 1987 roku władzę przejęło Zgromadzenie Narodowe - Szengo, które uchwaliło nową konstytucję, usankcjonowało system jednopartyjny, a prezydentem został Mengystu Hajle Marjam. W wyniku walk o Erytreę, która ostatecznie została utracona w 1993 roku i niezadowolenia społecznego, prezydent uciekł za granicę, a w Addis Abebie władzę przejął Etiopski Ludowy Front Rewolucyjno-Demokratyczny. Partia zwyciężyła w wyborach do Zgromadzenia Konstytucyjnego w 1994 roku oraz w wyborach parlamentarnych w 1995 roku.

Etiopia została przekształcona w państwo federacyjne, a od 1995 roku prezydentem kraju był Negaso Gidada. W 2000 roku EPRDF utrzymało władzę, a w 2001 roku wybrało na prezydenta G. Wolde-Giorgisa.