Tajemnicze zabytki Wiecznego Miasta – czym są Usta Prawdy?

Rzym to niezwykłe włoskie miasto – pełno tu historii, kultury i sztuki, a każdy zakątek kryje fascynujące zabytki i niezwykłe opowieści. Jedną z ciekawszych atrakcji, która przyciąga turystów z całego świata, jest tajemniczy marmurowy medalion, znany jako Usta Prawdy — Bocca della Verità.

Poznaj historię tego pochodzącego z czasów antycznych symbolu, związane z nim legendy oraz ciekawostki. Dlaczego jest taką sensacją Rzymu?

Czym są Usta Prawdy i jaka jest ich historia?

Bocca della Verità, czyli Usta Prawdy to marmurowa tablica, przypominająca medalion, o średnicy około 175 cm. Wykuto w niej brodatą twarz z otwartymi ustami i dużymi otworami na oczy oraz nos. Maska została wykonana prawdopodobnie w okresie późnego Cesarstwa Rzymskiego, czyli około IV-V wieku. Do dziś nie ma jednoznacznej odpowiedzi, kim dokładnie jest postać — istnieje jednak kilka teorii na ten temat.

Niektórzy badacze twierdzą, że jest wyobrażeniem starożytnego bóstwa wody, jak Neptun lub Okeanos. Otwór na usta miałby symbolizować wypływ wody, co pasuje do teorii, mówiącej, że maska była częścią fontanny lub systemu wodnego.

Są przypuszczenia, że styl brody i charakter rysów twarzy przypomina klasyczne przedstawienia Jowisza (rzymskiego odpowiednika boga Zeusa), natomiast sama maska miała być częścią znajdującej się niedaleko Świątyni Jowisza, nazywanej Jupiter Jurarius. Inni uważają, że na marmurze wykuto oblicze Merkurego — rzymskiego boga wymiany towarów, handlu i złodziei lub Fauna — bóstwa płodności i rozwiązłości z mitologii greckiej.

W 1632 roku Usta Prawdy trafiły do kościoła Santa Maria in Cosmedin, gdzie znajdują się do dziś. Umieszczono je w przedsionku tej zabytkowej świątyni, dzięki czemu stała się jeszcze bardziej atrakcyjnym punktem na mapie turystycznej Rzymu.

All Inclusive - Rzym

Beztroskie wakacje czekają

Sprawdzam

First Minute - Rzym

Zaplanuj idealne wakacje

Sprawdzam

Super Last Minute - Rzym

Wylot nawet następnego dnia

Sprawdzam

Legendy o funkcji Ust Prawdy

Nie tylko wykuta w medalionie postać budzi wiele domysłów, nie do końca znana jest także funkcja płaskorzeźby. Prawdopodobnie, Usta Prawdy służyły początkowo, jako pokrywa kanalizacyjna lub element systemu wodnego w starożytnym Rzymie. Otwory w jej ustach, oczach i nosie mogły służyć do odprowadzania wody lub umożliwiać przepływ powietrza.

W czasach średniowiecza narodziła się legenda, głosząca, że Usta Prawdy mają magiczną moc ujawniania prawdy. Wierzono, że jeśli osoba włoży rękę do otwartych ust maski i skłamie, zostanie „ukarana” poprzez odgryzienie kończyny. Maska zaczęła pełnić rolę „detektora kłamstw” i stała się miejscem składania obietnic czy testowania lojalności małżonków.

Z czasem maska zyskała wśród mieszkańców Rzymu status wymiaru sprawiedliwości. Wierzono, że ma moce pochodzenia boskiego i zsyła kary wyłącznie na osoby o złych intencjach. W XVIII i XIX wieku Usta Prawdy były już traktowane bardziej, jako ciekawostka i zabytek niż obiekt o realnej mocy. W ostatnim czasie badacze wysnuli nową teorię, mówiącą, że Usta Prawdy były elementem ołtarza, z którego przemawiali bogowie.

Usta Prawdy w kulturze masowej

Płaskorzeźba Ust Prawdy zyskała światową sławę głównie dzięki filmowi „Rzymskie wakacje” z 1953 roku, z Audrey Hepburn i Gregorym Peckiem w rolach głównych. Jedna z bardziej ikonicznych scen filmu to moment, w którym bohaterowie odwiedzają Bocca della Verità i, chcąc potwierdzić jej magiczne moce, oboje wkładają do środka swoje ręce. Scena zyskała ogromną popularność i na stałe zapisała się w historii kina, czyniąc z Ust Prawdy obowiązkowy punkt każdej wycieczki po Rzymie.

Od czasu premiery filmu Usta Prawdy wielokrotnie pojawiały się w innych produkcjach filmowych, literaturze i mediach. Włoskie filmy z lat 50. i 60. odnosiły się do tego zabytku, wykorzystując go, jako symbol tajemnicy lub element lokalnej tradycji. Maskę można też znaleźć w książkach podróżniczych, powieściach o Rzymie, a nawet w komiksach i grach komputerowych.

Wpływ popkultury, a zwłaszcza premiera filmu „Rzymskie wakacje” jest nieprawdopodobny. Z dnia na dzień liczba turystów odwiedzających to miejsce znacznie wzrosła, a sam zabytek stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Rzymu na świecie. Do dziś każdego dnia setki ludzi ustawiają się w kolejce, by sfotografować się z medalionem i poddać się „próbie prawdomówności”, której magia, nadal działa na wyobraźnię odwiedzających.

Gdzie znajdują się Usta Prawdy? Wskazówki dla zwiedzających

Bocca della Verità znajdują się w przedsionku kościoła Santa Maria in Cosmedin, położonego niedaleko brzegu Tybru.

Usta Prawdy można odwiedzać od rana do późnego popołudnia, ale lepiej wcześniej sprawdzić, gdyż godziny otwarcia mogą się różnić w zależności od pory roku. Wejście do przedsionka kościoła jest bezpłatne, ale można dobrowolnie złożyć datek na jego utrzymanie.

Ze względu na sporą popularność tego miejsca, w sezonie turystycznym oraz w weekendy mogą tworzyć się długie kolejki. Każdy odwiedzający ma tylko chwilę na zrobienie zdjęcia, dlatego warto wcześniej przygotować aparat lub telefon. Chcąc uniknąć tłumów, warto przyjść tu wcześnie rano, tuż po otwarciu, lub późnym popołudniem, przed zamknięciem.

Usta Prawdy znajdują się w pobliżu innych ciekawych miejsc, takich jak Circus Maximus czy Forum Boarium, polecamy zatem potraktować wizytę jako część większej trasy zwiedzania.

Co warto zobaczyć w okolicy?

Oglądając legendarne Usta Prawdy nie sposób nie zwiedzić całego kościoła Santa Maria in Cosmedin. Świątynia została wzniesiona w VIII wieku, w charakterystycznym bizantyjskim stylu, który wyróżnia ją na tle innych podobnych budynków. Wnętrza kościoła zachwycają prostotą i elegancją, a większość uwagi przykuwają bogato zdobiony ołtarz i krypty z relikwiami.

Zaledwie kilka minut spacerem od Santa Maria in Cosmedin znajduje się Circus Maximus, czyli starożytny hipodrom. Niegdyś mógł on pomieścić nawet 250 tysięcy widzów, obecnie znajduje się tam rozległy teren zielony z zachowanym układem dawnych wyścigów rydwanów.

Na spacer idealnie nadaje się malowniczy brzeg Tybru, położony niedaleko kościoła. Piękne widoki na rzekę oraz pozostałości starożytnego Mostu Emiliusza — jednego z najstarszych mostów Rzymu, można podziwiać z Mostu Ponte Palatino, wzniesionego w XIX wieku.

W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła Santa Maria in Cosmedin znajduje się także Forum Boarium, czyli starożytny targ bydła. To miejsce o wyjątkowej wartości historycznej — było jednym z pierwszych rzymskich rynków. Na terenie Forum Boarium można obejrzeć jedne z najlepiej zachowanych starożytnych budowli w Rzymie — Świątynię Herkulesa Zwycięskiego oraz Świątynię Portunusa.