Jak wybrać krem do opalania? – o tym warto wiedzieć

Bogactwo ofert biur podróży sprawia, że sezon wakacyjny trwa niemal przez cały rok. Możemy wybierać spośród setek destynacji – od słonecznych górskich stoków i szusowania na nartach, aż po malownicze plaże i wygrzewanie się w słońcu.

Niezależnie od tego, jaki rodzaj wypoczynku preferujemy i gdzie pojedziemy, warto pamiętać o tym, że przez cały rok jesteśmy poddani działaniu promieni słonecznych (głównie promieniowaniu UV), które docierają do nas także gdy niebo jest pochmurne, a nawet przez szyby samochodów czy budynków.

Czy słońce szkodzi?

Skóra jest największym organem ludzkiego organizmu i pełni szereg niezwykle istotnych funkcji, m.in. chroni nas przed groźnymi mikroorganizmami, zabezpiecza przed urazami oraz odpowiada za naszą termoregulację czy funkcje wydalnicze (np. poprzez pocenie się).

Skóra dorosłego człowieka tworzy powierzchnię równą około 2 metrów kwadratowych! To spory obszar, który jest narażony na oddziaływanie wielu czynników zewnętrznych, w tym promieniowania słonecznego. Dlatego powinniśmy nie tylko regularnie dbać o naszą skórę, ale także skutecznie zabezpieczać ją przed niekorzystnym działaniem promieni.

Warto pamiętać, że promieniowanie słoneczne ma zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na nasz organizm:

• Słońce, dawkowane z umiarem, poprawia samopoczucie, reguluje metabolizm, pozytywnie wpływa na odporność organizmu i zdolność do jego regeneracji. Pozwala też wytwarzać organizmowi bardzo ważną dla jego funkcjonowania witaminę D oraz wzmacnia układ kostny, nerwowy, a także nasze serce.
• Do negatywnych aspektów korzystania ze zbyt częstych kąpieli słonecznych zaliczyć możemy szybsze powstawanie zmarszczek, przebarwień, a bezpośrednio po ekspozycji, także reakcje alergiczne, poparzenia czy udar. Do długofalowych skutków należy ryzyko występowania stanów zapalnych i chorób nowotworowych.

Jakie są rodzaje promieniowania UV?

Słońce generuje różne rodzaje promieniowania, jednak to właśnie promienie ultrafioletowe (UV) mają szkodliwy wpływ na nasz organizm. Są niezauważalne dla ludzkiego oka i nie dają uczucia ciepła, dlatego nie dostrzegamy ich negatywnego działania od razu. Pobudzają one zawarte w skórze melanocyty do produkcji melaniny, która ma nas chronić przed poparzeniem. W wyniku tej reakcji obronnej organizmu powstaje opalenizna, a przy nadmiernym korzystaniu ze słońca – także jej szkodliwe następstwa.

Możemy wyróżnić dwa najpopularniejsze rodzaje promieniowania UV:

• UVA (gdzie A można skojarzyć z angielskim słowem aging = czyli starzeniem się skóry).

Promieniowanie to posiada najdłuższą falę, docierającą do głębokich warstw naszej skóry i odpowiada za procesy fotostarzenia się cery. Dociera też do dużo głębszych warstw organizmu (m.in. do tkanek), często powodując nieodwracalne zmiany w ich strukturze.

W wyniku jego działania pojawiają się zmarszczki, przebarwienia, a przy długotrwałej ekspozycji także utrata kolagenu czy zaburzenia pigmentacji. Zwiększa się jednocześnie ryzyko wystąpienia nowotworów skóry. To najczęściej występujące promieniowanie UV (ok. 95%).

• UVB (gdzie B kojarzy się z burn = czyli z ang. poparzenie)

To promienie, które najsilniej działają na powierzchni naskórka, ale też nieco głębiej - w skórze właściwej. To one powodują zaczerwienienie i pierwsze poparzenia słoneczne, ale też opaleniznę. Promieniowanie UVB, podobnie jak UVA, może działać drażniąco na nasze oczy, a nawet skutkować zaćmą.

Ze względu na silne działanie na skórę, promieniowanie UVB może zwiększać ryzyko nowotworów (takich jak czerniak złośliwy). Na jego destrukcyjne działanie jesteśmy narażeni głównie latem, w szczególności w godzinach najwyższego nasłonecznienia.

Co nie oznacza, że w podczas pozostałych pór roku czy dnia promieniowanie nie działa – jest wręcz przeciwnie!

Jak chronić się przed promieniami UV?

Pamiętając o tym, że promieniowanie słoneczne działa na nas cały rok, nie tylko podczas wakacji, warto pamiętać o kilku wskazówkach. Pomogą nam one zminimalizować szkodliwe działanie promieni UVA i UVB.

Do sprawdzonych metod ochrony przeciw promieniowaniu UV należą nakrycia głowy, odzież zasłaniająca ciało podczas silnego nasłonecznienia, a także okulary przeciwsłoneczne. Należy unikać przebywania na słońcu w godzinach, gdy jest ono najsilniejsze – z reguły są to godziny od 10 do 16.

Niezależnie od pory roku, zawsze warto stosować kremy z filtrami. Na rynku jest bardzo wiele różnorodnych preparatów. O tym jak wybrać odpowiedni kosmetyk, piszemy poniżej.

Czym jest SPF?

Jest to współczynnik ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym. Najczęściej spotykane na rynku są kremy o parametrach:

• SPF 30, który zapewnia ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym na poziomie 96%
• SPF 50, chroniący przed promieniami UV w ok. 98%
• W krajach egzotycznych możemy też kupić kremy z ochroną SPF 80, 90, a nawet 100. Te ostatnie są popularne np. w Azji.

Jak dobrać właściwy SPF?

Aby dobrać właściwy faktor SPF, powinniśmy kierować się fototypem skóry. To nic innego jak typ naszej karnacji. Zgodnie z klasyfikacją dr Thomasa Fitzpatrick’a z 1975 roku, który opracował ją jako element fototerapii dla swoich pacjentów, dzielimy je na:

• Typ I celtycki: jasna, blada skóra, z tendencją do występowania piegów i przebarwień, często jasnoniebieskie lub jasnozielone oczy, włosy rude lub blond.
• Typ II północnoeuropejski: jasna skóra, oczy zielone, szare lub piwne, włosy od blond do jasnobrązowych.
• Typ III środkowoeuropejski: kolor skóry kremowy, oczy szare, brązowe, włosy od ciemnych blond po brązowe.
• Typ IV południowoeuropejski: oliwkowa lub śniada skóra, oczy brązowe lub ciemnobrązowe, włosy ciemne.

Pozostałe rodzaje karnacji, najczęściej spotykane wśród nacji poza Europą:

• Typ V azjatycki, północnoafrykański: skóra brązowa, oczy ciemnobrązowe, włosy ciemne lub bardzo ciemne
• Typ VI afrykański: ciemnobrązowa lub czarna skóra, oczy ciemnobrązowe, czarne włosy

Przyjmuje się, że w Polsce w okresie letnim (czyli gdy występuje największe promieniowanie UV), czas bezpiecznego opalania dla osób ze skórą średnio wrażliwą (czyli dla większości naszej populacji) wynosi od 15 do 30 minut.

Przy wyborze kosmetyku liczą się także czynniki zdrowotne takie jak przebyte choroby, posiadane schorzenia, alergie czy sama wrażliwość na działanie słońca. Osoby po przebytych zabiegach chirurgicznych czy estetycznych będą potrzebowały mocniejszej ochrony SPF.

Jak opalać się bezpiecznie?

 

Dbajmy o to, by nie korzystać z kąpieli słonecznych w godzinach najsilniejszej operacji słońca (od 10 do 16). Minimum 30 minut przed wyjściem na słońce zastosujmy odpowiednio dobrany krem z filtrem i powtarzajmy jego aplikację minimum co 2-3 h. Pamiętajmy o tym, by osoby o typach karnacji I i II, a przede wszystkim dzieci i osoby starsze stosowały najwyższą ochronę, czyli SPF 50 (podczas wakacji w krajach tropikalnych także SPF 80 lub SPF 100).

Podczas uprawiania sportów wodnych lub szusując na zaśnieżonym stoku, także stosujmy kremy z filtrem! Promienie UV odbijają się od cząsteczek wody i śniegu, a ich działanie jest równie mocne!

• Promienie UV, działa też przez rozporoszone chmury (typu Cirrus), które potrafią nawet wzmacniać ich szkodliwe działanie!
• W górach indeks promieniowania wzrasta wraz z wysokością o ok. 4 procent co 300 kolejnych metrów.
• Poziom UV zmniejsza się o blisko połowę, gdy przebywamy w cieniu.

Przed wyjściem na słońce warto też sprawdzić w aplikacji pogodowej (np. na swoim telefonie) tzw. Indeks UV, który jest określany w skali od 0 do 16. Im wyższy jest jego wskaźnik, tym szybciej będziemy się opalać, ale też – tym krócej możemy przebywać na słońcu. Bezpieczny dla nas indeks wynosi od 1 do 5.

Czy każdy może stosować krem z filtrem?

 

Ostrożność przy korzystaniu z kremów z SPF powinny zachować osoby przyjmujące niektóre rodzaje leków – jak np. niesteroidowe środki przeciwzapalne, mogące wywołać reakcję fotoalergiczną.

Osoby z wrażliwą lub skłonną do alergii cerą, powinny zachować ostrożność przy korzystaniu z kremów przeciwsłonecznych, mogą one bowiem u nich wywołać wyprysk kontaktowy, zaczerwienienie czy reakcję fitotoksyczną.

Przy wyborze kremu warto też zwrócić uwagę na rodzaj wykorzystanych w kremie filtrów. Istnieją ich dwa rodzaje:

• Filtry chemiczne – takie jak awobenzon, oktokrylen czy beznofenon 3. Ten ostatni, zgodnie z polską ustawą o kosmetykach, powinien być wymieniany na etykietach w widocznym miejscu, bo jest częstą przyczyną alergii i fotoalergii. Tego rodzaju filtrów nie rekomenduje się u dzieci i osób z wrażliwą skórą.
• Filtry fizyczne (lub mineralne), takie jak tlenek cynku czy ditlenek tytanu, mogą występować wraz z filtrami chemicznymi lub jako samodzielna ochrona. Filtry mineralne nie są toksyczne dla organizmu i działają na zasadzie odbijania promieni świetlnych (ekranów). Mogą jednak utrudniać absorbcję witaminy D ze słońca. Są przeznaczone dla osób z wrażliwą skórą i dzieci.

Niezależnie od tego, czy będziemy zwolennikami używania filtrów tylko w okresie wakacji czy też wybierzemy całoroczną ochronę kremami z SPF, warto przede wszystkim korzystać z nich świadomie i dokładnie czytać etykiety. Każda ekspozycja na słońce powinna odbywać się wtedy, gdy słońce jest najmniej szkodliwe, a jeśli już wystawiamy się na działanie promieni, pamiętajmy o ich wpływie na nasz organizm - i zawsze opalajmy się „z głową”!